P2 Maiko và Miyako Odori

Gion (Kyoto) bừng sáng với vẻ lấp lánh của maiko và sự lộng lẫy của Miyako Odori.

Thiếu niên Nhật phải tốt nghiệp trung học cơ sở (hết lớp 9) mới có thể học nghề. Vì vậy, hầu hết maiko bắt đầu tập sự tại okiya năm 15 tuổi. Khi một thiếu nữ muốn trở thành geiko, cô cần được okasan của một okiya chấp nhận. Cô dọn đến sống trong okiya và bắt đầu quá trình học tập và rèn luyện. Chi phí của cô được okasan ứng trước và cô sẽ trả lại dần sau khi “tốt nghiệp” thành geiko. 

Từ Đá thô thành Ngọc quý

Các cô theo học ở trường dành riêng cho maiko và geiko. Cô tập hát, múa, đàn, chơi trống theo phong cách truyền thống đồng thời cũng học cách mặc kimono, trang điểm và làm tóc. Cô được dạy pha trà, cắm hoa, viết thư pháp và cách ứng xử với khách hàng và thành viên trong cộng đồng hanamachi, đặc biệt là lòng biết ơn người khác.

Tôi giơ tay xin ngắt lời Emi. “Tôi thấy người Nhật có tinh thần trách nhiệm rất cao. Có phải do họ được giáo dục lòng biết ơn từ nhỏ không?” Emi thành thật: “Tôi không phải nhà tâm lý học nên không thể trả lời. Nhưng tôi đồng ý với bạn rằng lòng biết ơn khiến người ta sống có trách nhiệm với chính mình và cộng đồng.”

Trở lại với các cô bé maiko xinh đẹp. Trong hai năm đầu, cô chưa gọi là maiko mà là shikomi. Cô đi học, tập luyện, làm việc nhà trong okiya, giúp maiko và geiko những việc họ nhờ. Cô học và làm việc chăm chỉ, mỗi ngày đều nỗ lực rèn luyện. Kỷ luật và khả năng làm chủ bản thân ngày một tốt hơn. So với các bạn gái cùng tuổi, cô trở nên bình tĩnh và chín chắn hơn nhiều.

Khi cô đạt đến trình độ cần thiết, các thầy dạy của cô nói với okasan rằng cô đã sẵn sàng. Một geiko kinh nghiệm được chọn làm oneesan (chị gái), người sẽ hướng dẫn và hỗ trợ cô sau này. Trong buổi lễ trang trọng, cô trao đổi lời thề với oneesan của mình và nhận nghệ danh, cái tên phản ánh tính cách và phong cách của mình. Từ đây, mọi người gọi cô bằng nghệ danh đến khi cô giải nghệ.

Giờ đây cô là minarai, cô đã sang bước quan sát, học và hỗ trợ oneesan của mình trong các bữa tiệc đêm. Cô cố gắng thể hiện kỹ năng và phong cách cư xử tốt nhất. Khi chứng minh được năng lực, cô sẽ dự một buổi lễ và chính thức trở thành maiko, một geisha tập sự đầy hứa hẹn.

Oneesan là hình mẫu cho cô noi theo. Cô ngưỡng mộ sự duyên dáng, vẻ đẹp và sự quyến rũ của chị ấy, mong sẽ được như chị trong tương lai. Cô thể hiện lòng biết ơn và sự tôn trọng bằng cách giúp oneesan các việc trong cuộc sống đời thường, và đi cùng cô ấy trong các tiệc đêm, nơi cô thường chăm chú lắng nghe, quan sát và mỉm cười. Cô cũng kiên trì trau dồi khả năng nghệ thuật và ứng xử.

Thời gian trôi qua thật mau. Sau hai đến năm năm, khi okasan và thầy dạy đánh giá cô đã sẵn sàng, họ tổ chức lễ erikae (lật cổ áo) cho cô, thời điểm quan trọng đánh dấu sự thay đổi của cô từ maiko thành geiko. Cô có thể mặc kimono đơn giản thanh lịch với cổ áo trắng và không đeo nhiều trang sức như thời làm maiko nữa. Cô đã trưởng thành và biết mình đã thực hiện được ước mơ thiếu nữ.

Phải mất trung bình năm năm để một cô gái trẻ được công nhận là geiko, nhưng đó không phải năm năm bình thường. Đó là quá trình rèn luyện nghiêm ngặt và không ngừng nghỉ, với vô số khổ luyện, mồ hôi và nước mắt. Ngay cả sau khi thành geiko, cô vẫn tiếp tục luyện tập vì nghề này đòi hỏi sự hoàn mỹ. Cô là một chiến binh kỷ luật, một nghệ sĩ đầy đam mê với tài năng bẩm sinh – những điều kiện tiên quyết cho một geiko.

Maiko – Nàng Công chúa thời Heian

Cách trang điểm và phục sức của maiko dựa theo hình ảnh công chúa thời Heian (794 – 1186) với khuôn mặt trái xoan, da trắng mịn, tóc đen, lông mày bán nguyệt và môi đỏ tươi chúm chím. Tay áo kimono dài và rộng, cổ áo phía sau trễ thấp xuống khoe chiếc cổ thon dài của cô. Tóc cô cuốn cao thành hình quạt, cài trâm hoa xinh xắn. Để giữ kiểu tóc, maiko phải ngủ trên gối gỗ cứng và cao.

Trang phục chính thức của maiko nặng hơn 20kg, gồm hai lớp kimono và nhiều đai lưng. Lớp kimono bên trong dài tới gót chân, cổ áo và tà bên dưới màu đỏ tươi dệt hoa. Kimono bên ngoài ngắn hơn, trang trí họa tiết công phu và thẩm mỹ. Đặc biệt nhất là dải thắt lưng obi dài đến 6 mét. Thắt lưng của maiko vừa nặng vừa phức tạp nên luôn cần người giúp. Người này hầu hết là nam, hành nghề cha truyền con nối, và thường trở thành người anh, người chú thân thiết của maiko và geiko.

Điểm nổi bật khác của maiko là đôi guốc gỗ dương liễu cao 10 phân. Quai guốc bện vải nhung đỏ loại tốt nhất. Dưới đáy guốc có khoét một lỗ, trong treo cái chuông nhỏ xíu. Khi maiko bước đi, chuông kêu leng keng nho nhỏ nghe rất vui tai. Emi nói maiko mang guốc gỗ cao để bước những bước ngắn duyên dáng và tránh cho tay áo và thắt lưng quý giá của cô chạm đất. Ngoài ra, tiếng guốc gõ trên đường là âm thanh đặc biệt thông báo sự xuất hiện của cô.

Vừa lúc đó, có tiếng guốc gỗ lóc cóc từ sau lưng chúng tôi. Dưới ánh đèn vàng, tôi kịp thấy một cô bé xinh xắn mặc chiếc kimono vàng nhạt điểm hoa đỏ và tím, thắt lưng đỏ rực vẽ cành anh đào trắng. Trên mái tóc bối cao, những đóa anh đào trắng bằng ngọc kết thành chùm rủ xuống thật dễ thương. Lớp áo lộ ra dưới kimono trông như một chiếc váy dài đỏ tươi thêu những đường lượn sóng và hoa anh đào. Mùa hoa anh đào có khác! 

Thấy ánh mắt tôi dõi theo cô bé, Emi cười: “Cô ấy là maiko đã hơn một năm rồi đó.” Cô giải thích khi giai đoạn maiko bắt đầu, cổ áo trong cô ấy sẽ tuyền một màu đỏ tươi. Theo số lượng tiệc đêm cô dự, cổ áo sẽ thêu thêm họa tiết. Khi cổ áo phủ hết bằng họa tiết không còn thấy màu đỏ nữa, maiko đã trưởng thành. Cô sẽ làm lễ “lật cổ áo”, thành geiko và được mặc cổ áo trắng. Lúc ấy các cô thường khoảng 20 tuổi.

Miyako Odori: Nhạc hội Kinh đô

Sau khi Minh Trị Thiên Hoàng dời đô đến Tokyo, Kyoto dần mất hào quang. Để hồi sinh thành phố, thị trưởng Kyoto và hiệu trưởng trường múa Inoe đã tổ chức nhạc hội Miyako Odori (vũ điệu kinh đô) tại Gion năm 1892. Từ đó, Miyako Odori diễn ra vào tháng tư mỗi năm. Đây là cơ hội hiếm hoi để công chúng tận mắt chiêm ngưỡng maiko và geiko biểu diễn nghệ thuật truyền thống Nhật.

Sân khấu được trang hoàng lộng lẫy và công phu không thua kém bất cứ vở nhạc kịch lớn nào trên thế giới. Phông trang trí thay đổi nhiều lần theo tám phân cảnh trong nhạc hội, lần lượt là: chủ đề, bốn mùa, câu chuyện lịch sử hay văn học, lễ hội Kyoto và kết thúc. Các câu chuyện trong buổi diễn thường lấy từ “Truyện chàng Genji”, cuốn tiểu thuyết nữ thi sĩ quý tộc Murasaki Shikibu viết vào thế kỷ 11, thời thịnh trị của vương triều Heian với thủ đô là Kyoto.

Miyako Odori là bữa tiệc mãn nhãn thể hiện nền văn hóa và lịch sử phong phú của Kyoto. Cảnh mở đầu chào đón khách và tiết lộ chủ đề chính. Sau đó, vẻ đẹp theo mùa của Kyoto được thể hiện một cách tinh tế. Hoa đào mùa xuân, pháo hoa mùa hè, lá mùa thu và bông tuyết mùa đông đều được minh họa qua các chi tiết tuyệt đẹp trên trang phục và trong từng điệu múa.

Tiếp theo, câu chuyện lịch sử hay văn học diễn ra ở Kyoto được kể lại theo ngôn ngữ nghệ thuật. Khán giả hồi hộp theo dõi ​​câu chuyện kịch tính và lãng mạn của các nhân vật. Rồi đến lễ hội truyền thống Kyoto với âm nhạc và vũ điệu sống động. Sân khấu tràn ngập năng lượng và niềm vui khi những người biểu diễn tôn vinh phong tục và tinh thần Kyoto. Cuối cùng, tất cả diễn viên cùng có mặt trong tiết mục kết thúc, bày tỏ lòng biết ơn và niềm vui của họ.

Thành công của Miyako Odori đòi hỏi nhiều tháng luyện tập căng thẳng của maiko, geiko và nhạc công Gion. Công chúng có thể chưa hoàn toàn hiểu hết sự nỗ lực và hy sinh của họ nhưng chỉ cần nhạc hội được yêu thích đã xứng đáng với công sức của họ bởi nó là biểu tượng cho nghề nghiệp và tín ngưỡng của họ: truyền thống geisha ở Gion. 

mlefood

Kỳ tới kể về cuộc sống của maiko cùng geiko và “sân khấu” mỗi đêm của họ: tiệc ozashiki.