P3 Ozashiki: Tiệc Đêm của Tinh Hoa

Geiko và maiko làm gì trong tiệc đêm ozashiki độc đáo của họ?

Tiệc Đêm Ozashiki

Chúng tôi thả bước trên con đường vắng lặng ở Gion vào đêm. Thi thoảng từ các trà quán ochaya vọng ra tiếng đàn hát, tiếng cười và trò chuyện. Hướng dẫn viên Emi thong thả giải thích về tiệc đêm ozashiki với sự tham dự của maiko và geiko. Cô nói người chủ tiệc mời khách tới tiệc đêm ozashiki để bàn công việc, trò chuyện hay cả hai. Có những tiệc đêm dành cho sinh nhật hay họp mặt gia đình. Khách có quyền chỉ định maiko và geiko họ thích, hoặc ochaya tự chọn vì họ biết rõ người chủ tiệc và khách của họ. 

Quan hệ giữa ochaya và khách quen thường kéo dài cả đời người, thậm chí vài thế hệ. Khách quen của ochaya thường xuất thân từ gia đình quý tộc nổi tiếng, hay tầng lớp thượng lưu trong giới chính trị, kinh doanh và giải trí. Người mới muốn dự tiệc đêm ozashiki phải được khách cũ mời hay giới thiệu. Những năm gần đây, ochaya có mở tiệc đêm ozashiki riêng cho khách nước ngoài để giới thiệu văn hóa geisha, và những buổi tiệc đêm này giá không hề thấp.

Bạn tôi thắc mắc: “Trang phục gì thì phù hợp để dự tiệc đêm ozashiki? Khách có cần mặc trang phục truyền thống Nhật như kimono không?” Emi trả lời: “Khách chỉ cần mặc đồ nghiêm túc, ví dụ vest cho nam và áo đầm cho nữ. Khách luôn luôn mang tất vì họ cần cởi giày trước khi vào phòng tiệc theo phong cách Nhật với chiếu tatami.” 

Cô nói thêm: “Là khách nước ngoài, bạn cũng nên chú ý các điểm sau. Bạn không được chụp hình trong tiệc đêm, trừ khi được cho phép. Đừng chạm vào geiko và maiko hay quần áo và trang sức của họ, điều này rất thất lễ trong văn hóa Nhật. Không nên hỏi geiko và maiko những câu về cuộc sống cá nhân khiến họ khó xử. Nhớ đừng ngạc nhiên nếu bạn thấy các maiko ít nói chuyện, chỉ cười và gật đầu vì họ còn đang luyện kỹ năng ứng xử.”

Tiệc đêm ozashiki bắt đầu từ 6 giờ tối hay trễ hơn và diễn ra trong khoảng hai tiếng. Đầu tiên, khách trò chuyện và thưởng thức kaiseki, tiệc nhiều món truyền thống của Nhật. Rồi geiko và maiko trình diễn múa, hát và đàn. Sau đó, họ kể chuyện vui và bày trò chơi, giúp khách thư giãn trong bầu không khí ấm cúng và thoải mái. Tiệc đêm ozashiki thường khá độc đáo và đáng nhớ. 

Geiko và maiko không ăn tối trước khi làm việc, và cũng không ăn trong buổi tiệc. Trước khi đến tiệc, họ sẽ dành thời gian tìm hiểu khách mời và sở thích của họ. Họ muốn mỗi người khách đều cảm thấy đặc biệt và được coi trọng. Ví dụ nếu là chính khách thì họ sẽ hỏi những câu gợi mở và chăm chú lắng nghe quan điểm của ông. Nếu khách là nhạc sĩ, họ sẽ ngâm nga vài câu và khen ngợi giai điệu bài hát. Nếu gặp nữ diễn viên hay nghệ sĩ, họ sẽ ngưỡng mộ tài năng và sắc đẹp của cô ấy. 

Nếu gặp khách nước ngoài, geiko và maiko thể hiện sự hiếu khách bằng cách tìm hiểu về đất nước và văn hóa của nước đó. Theo thời gian, họ ứng xử ngày càng bặt thiệp, thông minh, và dí dỏm. Kết hợp với kỹ năng múa, hát, đàn, trà đạo cùng viết thư pháp và cắm hoa, geiko và maiko thực sự trở thành đại diện cho tinh hoa nghệ thuật truyền thống Nhật.

Emi vừa dứt lời, tôi lập tức nêu thắc mắc trong lòng: “Geiko và maiko có bày trò chơi trong tiệc đêm à? Trò chơi gì cơ? Nhỡ khách không biết tiếng Nhật thì sao?” 

Emi cười: “Trò chơi trong tiệc đêm rất dễ hiểu. Khách không biết tiếng Nhật vẫn chơi được, nhưng họ cần tập trung và phản xạ nhanh. Ví dụ như trò Konpira. Một hộp gỗ nhỏ được đặt trên một bàn bọc nệm. Maiko hát bài đồng dao Konpira. Cô và khách sẽ thay nhau dùng tay chạm vào hộp gỗ theo nhịp bài hát. Khi một người chạm vào và đột ngột lấy hộp đi, người kia phải chạm vào mặt bàn bằng nắm tay. Ai làm sai hay lỡ nhịp thì thua.”

Tôi gật gù: “Nghe không khó nhỉ.” Emi bật cười: “Giống như các trò bạn chơi lúc nhỏ thôi, đơn giản và vui. Quan trọng là đầu óc bạn phải quên hết phiền muộn và lo âu, tập trung vào trò chơi thì bạn mới chơi được.” 

Tôi thầm nghĩ, geiko và maiko thông minh thật. Trò chơi đơn giản thời thơ ấu là một cách hay, vừa để khách nhớ lại tuổi thơ, vừa giúp khách vơi bớt buồn phiền. Họ đúng là “người giải nỗi sầu”. 

Phượng hoàng trên đỉnh tháp

Chuyến khám phá thế giới bí ẩn của maiko và geiko ở Gion với Emi đã gần kết thúc. Emi kể cho chúng tôi nghe thêm vài chi tiết lý thú. Mỗi đêm, maiko và geiko sẽ dự vài buổi tiệc khác nhau nên họ thường về nhà lúc hai giờ sáng. Họ tắm, ăn nhẹ, thư giãn, ngủ rồi thức dậy khoảng tám đến mười giờ sáng hôm sau tùy theo giờ họ có lớp học. 

Thấy vẻ mặt ngạc nhiên đầy thán phục của tôi, Emi giải thích: “Geisha là nghề nghiệp đòi hỏi không chỉ tài năng mà cả một ý chí sắt đá. Họ được xã hội Nhật tôn trọng như mọi ngành nghề khác, thậm chí ở mức cao, bởi họ đánh đổi không ít mồ hôi và sức lực để làm tốt công việc của mình.” 

“Nhưng tại sao họ lại đánh phấn trắng dày cả mặt vậy chứ? Nếu không có lớp phấn này tôi nghĩ họ sẽ đẹp hơn nhiều.” 

Emi cười tủm tỉm trước lời nhận xét của tôi. “Tôi cũng nghĩ vậy nhưng lớp phấn này là truyền thống. Ngày xưa chỉ có đèn cầy và đuốc nên các nghệ sĩ đánh mặt trắng để khán giả dễ thấy mặt họ trong các cuộc biểu diễn ban đêm. Quý tộc và samurai cũng đánh phấn trắng khi diện kiến vua hay nhiếp chính vương vì họ tin màu trắng đại diện cho tuổi trẻ và sự cao quý. Do đó geisha và nghệ sĩ kabuki tiếp tục duy trì truyền thống này.”

Tôi ngập ngừng hỏi câu cuối cùng: “Nghe nói geisha không lập gia đình, không biết đúng không?” Emi gật đầu: “Các maiko quá bận bịu với các khóa học, rèn luyện và tập sự nên các cô không có thì giờ cho bạn trai. Geiko có thể sống riêng và có bạn trai nhưng nếu cô ấy chính thức lập gia đình, cô không được làm geiko nữa. Theo truyền thống, khi một cô gái trở thành geisha, cô sẽ cống hiến cuộc đời của mình cho nghệ thuật thay vì một đức ông chồng.” 

Chúng tôi tạm biệt Emi, cô hướng dẫn viên người Nhật thông thái và dễ thương, trước cổng Chùa Yasaka. Emi đã mở cánh cửa cho chúng tôi chiêm ngưỡng lịch sử và vẻ đẹp của truyền thống geisha ở Gion. 

Tôi dõi nhìn lên đỉnh tháp Yasaka cao vút. Tương truyền có một con phượng hoàng thép nhỏ bé trên đỉnh tháp. Hẳn là nó đang đứng đó, kiêu hãnh giữa trời cao lồng lộng, vui cùng gió và mây. Nhưng nó cũng thật cô độc và luôn đương đầu với thử thách khắc nghiệt. Như một Kyoto geiko hay maiko vậy.

mlefood